Βασιλικός

Περιγραφή: Φυτό ποώδες μονοετές καλλωπιστικό, πολύ δημοφιλές στην Ελλάδα με φύλλα ελλειπτικά και ωοειδή και άνθη άσπρα που σχηματίζουν στάχεις στις κορφές των βλαστών. Υπάρχουν δεκάδες ποικιλίες με διαφορές στο μέγεθος και στο χρώμα του φυλλώματος. Το φυτό το βρίσκουμε σε όλη την Ελλάδα σαν καλλιεργούμενο στους κήπους και στις γλάστρες των σπιτιών για την καλλωπιστική του αξία. Ανθίζει από την άνοιξη μέχρι το καλοκαίρι ανάλογα με την εποχή σποράς. Ο βασιλικός κατάγεται από την Ινδία όπου ήταν ιερό φυτό αφιερωμένο στον Κρίσνα και τον Βισνού. Ωστόσο από την αρχαιότητα μεταφέρθηκε στην Ευρώπη όπου έγινε πολύ δημοφιλής στην λεκάνη της Μεσογείου. Στην Ελλάδα το έφερε ο Μέγας Αλέξανδρος, όταν από την εκστρατεία του στις Ινδίες μεταξύ των άλλων έφερε και το του βασιλέως φυτό. Οι αρχαίοι Έλληνες δεν εκτιμούσαν το φυτό καθώς πίστευαν ότι οι σκορπιοί προτιμούσαν να φωλιάζουν κάτω από τις γλάστρες του και ότι η έντονη μυρωδιά του ήταν είδος κατάρας. Τον θεωρούσαν  λοιπόν σημάδι θανάτου. Αντίθετα οι Ρωμαίοι το θεωρούσαν ερωτικό φίλτρο, σημάδι αγάπης και φυλακτό. Οι Αιγύπτιοι τον χρησιμοποιούσαν μαζί με άλλα φυτά στις ταριχεύσεις και οι Γαλάτες το χρησιμοποιούσαν σε τελετές εξαγνισμού μαζί με νερό πηγής. Πιθανόν από εκεί να κρατάει τις ρίζες του και το χριστιανικό έθιμο του αγιασμού με τον βασιλικό. Οι νεοέλληνες αντίθετα με τους προγόνους τους εκτιμούν το φυτό και πιστεύουν ότι απωθεί τα κουνούπια. Το χρησιμοποιούν μάλιστα πολύ στην μαγειρική. Ο βασιλικός χρησιμοποιείται στην κηπουρική, την αρωματοποιία, την μαγειρική, την ζαχαροπλαστική και σαν θεραπευτικό υλικό.

Η χρήση του είναι εσωτερική και εξωτερική.

Εσωτερική: το ρόφημα καταπραΰνει τους σπασμούς της κοιλιάς, τη νεύρωση στομάχου, τις ημικρανίες και βοηθά στη μνήμη. Τα φύλλα του φυτού βοηθούν στη δυσκοιλιότητα όταν φαγωθούν τρυφερά.

Τρόπος παρασκευής ροφήματος
αφέψημα: βράζουμε κλαδάκια και φύλλα βασιλικού και πίνουμε το αφέψημα χλιαρό.

Τρόπος παρασκευής σαλάτας
Παίρνουμε τρυφερά κλαδάκια φρέσκου βασιλικού τα κάνουμε σαλάτα με λάδι και τα τρώμε.

Εξωτερική: Γνωστό αντισηπτικό. Το βάφτισμα των φύλλων μέσα στο νερό για αρκετή ώρα έχει σαν αποτέλεσμα να μη μουχλιάζει το νερό αυτό. Γι' αυτό και ο βασιλικός χρησιμοποιείται από την Εκκλησία για τον αγιασμό του νερού.

Ποικιλίες
Yπάρχουν περίπου 500 ποικιλίες βασιλικού, με τις ποιο γνωστές να είναι ο πλατύφυλλος, ο κατσαρός, ο μεγαλόφυλλος και ο μελανόφυλλος, ο σγουρός, ο μικρόφυλλος, ο σαραντάφυλλος. Στις περισσότερες ποικιλίες του είναι φυτά μονοετή -ελάχιστες ποικιλίες είναι πολυετείς- με κοινό χαρακτηριστικό τα λεία, λίγο κυρτά, πράσινα ή κόκκινα φύλλα και τα μικρά λευκά λουλούδια το καλοκαίρι, τα οποία εάν τα αφήσουμε δίνουν μικρούς μαύρους σπόρους.

Αναλυτικά
Μεγάλος πράσινος βασιλικός: ο πιο αγαπητός με πλούσια συμπαγή βλάστηση, ωοειδή φύλλα σε πράσινο φωτεινό χρώμα και απαλή ευχάριστη μυρωδιά. Χρησιμοποιείται στη βιομηχανία καθώς παράγει τα καλύτερα αιθέρια έλαια.

Μεγάλος ιώδης βασιλικός:
όμοιος με την ποικιλία «Μεγάλος πράσινος βασιλικός» αλλά διαφέρει στα ιώδη λουλούδια, φύλλα και στελέχη.

Βασιλικός με φουσκωτά φύλλα:
πιο περιορισμένη βλάστηση από τον «Μεγάλο πράσινο βασιλικό» και τον «Μεγάλο ιώδη βασιλικό» με πλατιά, φουσκωτά φύλλα, διπλωμένα στις άκρες, σαν του ραδικιού.

Βασιλικός ο κοινός:
ανθεκτική ποικιλία, όχι πολύ φουντωτός, μικρά φύλλα, λουλούδια άσπρα κι άρωμα πολύ δυνατό. Καλλιεργείται εύκολα και σε γλάστρα.

Βασιλικός Ναπολιτάνο:
τα φύλλα φουσκωτά και διπλωμένα, θυμίζουν του μαρουλιού: η καλύτερη ποικιλία για καρυκεύματα, κονσέρβες και σάλτσα πέστο.

Μαμούθ:
Ποικιλία ημινάνα, με πλούσια βλάστηση και πολύ πλατιά φύλλα. Χρησιμοποιείται κυρίως για αποξήρανση.

Ώκιμο το μικρόφυλλο (Ocimum minimum):
Ξεχωριστό είδος. Νανα ποικιλία έως (20 cm), γνωστός σαν «μικρός βασιλικός» ή «νάνος», φουντωτός με όμορφα πράσινα ή κοκκινωπά φύλλα και χαρακτηριστικό λεπτό άρωμα. Έκτος από γλάστρα, χρησιμοποιείται στις μπορντούρες των κήπων, καθώς δεν χρειάζεται κλάδεμα.

Καλλιέργεια
Ιδιαίτερης αντοχής και ταχείας ανάπτυξης, είναι ένα φυτό εύκολο στην καλλιέργεια του. Ένα μέσης συστάσεως έδαφος, είναι ιδανικό, καθώς στα αργιλώδη εδάφη, δεν αναπτύσσεται καλά, ενώ στα πολύ ελαφρά υποφέρει από έλλειψη υγρασίας. Απαιτεί καλή λίπανση, κυρίως σε κάλιο, καθώς είναι φυτό με μεγάλη βλαστητική ανάπτυξη για αυτό έχει συνέχεια ανάγκη από λιπαντικά στοιχεία και υγρασία στο έδαφος.

Εάν σας αρέσει το άρωμα του, να θυμάστε ότι ο βασιλικός θέλει πολύ ήλιο, για να αποκτήσει το γνωστό, χαρακτηριστικό του άρωμα, το οποίο εξαρτάται άμεσα από την ηλιοφάνεια.

Εκμετάλλευση – Αποξήρανση
Η συλλογή γίνεται λίγο πριν την ανθοφορία, εάν τον θέλουμε για φαγητό και η ξήρανση σε μέρος δροσερό και αεριζόμενο. Μπορείτε όμως να έχετε βασιλικό στην κουζίνα ως εύκολο καρύκευμα, κόβοντας λίγα φυλλαράκια. Σε αυτή την περίπτωση τα φυτά κορφολογούνται ώστε να αναπτύσσονται νέοι πλευρικοί βλαστοί, επίσης κόβουμε τις ανθοταξίες μόλις σχηματίζονται, για να παραταθεί η ζωή του φυτού. Εάν ακολουθήσουμε αυτές τις απλές συμβουλές μπορεί το φυτό μας να αντέξει ακόμα και χρόνια μέσα στο σπίτι ή τουλάχιστον μέχρι τα μέχρι τα πρώτα κρύα του χειμώνα στον κήπο.

Πολλαπλασιασμός
Ο πολλαπλασιασμός του βασιλικού γίνεται εύκολα με σπόρους, Φεβρουάριο-Μάρτιο μέχρι την αρχή του καλοκαιριού. Κατά την σπορά η θερμοκρασία δεν πρέπει να είναι χαμηλότερη από τους 10-12 °C. Τα φυτά μεταφυτεύονται μόλις βγάλουν 4-5 φύλλα.

Εάν μπουν στο χώμα, φυτεύονται σε γραμμές που απέχουν 30 cm και απόσταση 25-30 cm.